Đồng chí Trần Phú xuất thân từ một gia đình nhà nho yêu nước, cha là ông Trần Văn Phổ (nguyên quán ở huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh) làm chức giáo thụ tại huyện Tuy An; mẹ là bà Hoàng Thị Cát. Đồng chí Trần Phú sinh ra tại thành An Thổ, phủ Tuy An, tỉnh Phú Yên (nay là xã An Dân, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên) vào ngày 1-5-1904. 

Cả cha và mẹ của Trần Phú vì quá uất ức trước sự bóc lột của chế độ thực dân nửa phong kiến mà qua đời khi ông còn rất trẻ. Được sự giúp đỡ của anh em, họ hàng, ông vẫn được đi học và đỗ đầu kỳ thi Thành Chung và được bổ nhiệm làm giáo viên Trường Tiểu học Cao Xuân Dục (Nghệ An) và sớm tham gia vào các tổ chức yêu nước như Hội Phục Việt (một tổ chức yêu nước được thành lập ở thành phố Vinh - Nghệ An).

Năm 1926, Trần Phú được cử sang Quảng Châu liên lạc với Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, được gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và tham gia vào lớp huấn luyện cán bộ do Người trực tiếp giảng dạy, đã trang bị cho Trần Phú những kiến thức cơ bản về cách mạng vô sản và lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và trở về nước tuyên truyền về quan điểm, đường lối cách mạng và vận động ban lãnh đạo của Việt Nam Cách mạng Đảng đưa toàn bộ nội dung, chương trình, phương pháp theo tổ chức của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên vào huấn luyện. 

Trong thời gian 1927-1929, đồng chí Trần Phú được đồng chí Nguyễn Ái Quốc giới thiệu làm Bí thư Chi bộ của những người Cộng sản Việt Nam đang học tại Trường đại học Phương Đông.

Tháng 7-1930, đồng chí Trần Phú được đồng chí Nguyễn Ái Quốc giới thiệu bổ sung vào Ban Chấp ủy lâm thời, được phân công dự thảo Luận cương chính trị và đã được thông qua tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng (tháng 10-1930). Cũng tại hội nghị này đồng chí được bầu làm Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng.

Ngày 18-4-1931, Trần Phú bị địch bắt giam và tra khảo tại khám Lớn - Sài Gòn. Trước lúc trút hơi thở cuối cùng vào ngày 6-9-1931, Tổng Bí thư Trần Phú đã nói với các đồng đội câu nói nổi tiếng: “Hãy giữ vững ý chí chiến đấu".

Tự hào là nơi sinh ra Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong những năm qua, tỉnh Phú Yên đã đạt được nhiều thành tựu phát triển kinh tế - xã hội như tốc độ tăng trưởng hàng năm trên 10%/năm; 100% thôn, buôn, khu phố, trường học, trạm xá đều có Chi bộ Đảng. Hầu hết các địa phương đều có những ngôi trường và con đường mang tên Trần Phú. 

Thành An Thổ - nơi sinh Tổng Bí thư Trần Phú hiện đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia và trở thành địa chỉ thăm quan, học tập, giáo dục truyền thống cho các thế hệ trong và ngoài tỉnh./.

Theo: TTXVN