Kết quả của quá trình đàm phán, tôn trọng luật pháp quốc tế và lợi ích của mỗi bên

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Vũ Dũng, Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ về biên giới lãnh thổ, 8 năm qua, hai bên đã cùng nhau cố gắng giải quyết các vấn đề trên thực địa và trong đàm phán trên tinh thần tôn trọng, cảm thông và hợp tác nhằm tìm ra một giải pháp công bằng, phù hợp với tinh thần của Hiệp ước biên giới trên đất liền ký kết năm 1999.

Thực tế cho thấy, việc hoạch định biên giới được xúc tiến hơn 100 năm trước với phương tiện và điều kiện hạn chế lúc đó nên lời văn và bản đồ không được đầy đủ, rõ ràng, chính xác. Các cột mốc được cắm từ cuối thế kỷ 19 không được xác định bằng lưới toạ độ. Mặt khác, do thời gian dài nên nhiều cột mốc đã bị hư hỏng, thậm chí bị mất, một số bị xê dịch; nhiều mảnh bản đồ gốc cùng không còn, tại nhiều khu vực, đường biên giới đã xảy ra sự chuyển dịch dân cư không phù hợp với đường biên giới pháp lý.

Biên giới Việt Nam – Trung Quốc có đặc điểm rất ít thấy trong các đường biên giới giữa các nước. Đó là tại các khu vực biên giới, cư dân biên giới hai nước sinh sống và canh tác đan xen qua nhiều thế hệ. Ở một số nơi, cư dân biên giới lại có quan hệ dòng tộc lâu đời, việc qua lại thăm nhau, làm ăn diễn ra tương đối thường xuyên. Có những khu vưc bên này quản lý quá sang bên kia và ngược lại. Số mộ chí mai táng sang nhau khá lớn.

Với mục tiêu xác định lại chính xác đưòng biên giới để quản lý tốt hơn, tránh xảy ra các vụ tranh chấp ảnh hưởng đến quan hệ hữu nghị giữa hai nước, trong 8 năm, hai bên đã tiến hành 13 vòng đàm phán cấp Chính phủ về biên giới lãnh thổ; 31 vòng đàm phán cấp Chủ tich Ủy ban Liên hợp phân giới cắm mốc. Riêng trong năm 2008, hai bên đã tiến hành 6 cuộc gặp giữa hai Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ về biên giới lãnh thổ, 11 vòng đàm phán cấp Chủ tịch Ủy ban Liên hợp phân giới, cắm mốc, vòng ngắn nhất kéo dài 9 ngày, vòng dài nhất kéo dài 23 ngày, phiên họp dài nhất kéo dài hơn 30 giờ đồng hồ.

Ngày 31-12-2008, Việt Nam và Trung Quốc đã giải quyết dứt điểm toàn bộ các vấn đề còn tồn tại, hoàn thành công tác phân giới, cắm mốc trên toàn tuyến biên giới đất liền Việt Nam – Trung Quốc. Hai trưởng đoàn đàm phán cấp Chính phủ về biên giới lãnh thổ đã ra Tuyên bố chung về việc hoàn thành công tác phân giới, cắm mốc biên giới trên đất liền Việt Nam – Trung Quốc đúng thời hạn như lãnh đạo cấp cao hai nước đã thỏa thuận.

Hiện nay, Việt Nam và Trung Quốc đã phân giới xong toàn bộ tuyến biên giới trên bộ Việt Nam – Trung Quốc dài khoảng 1.400 km, trong đó có gần 400km đường biên giới đi theo sông, suối, cắm 1.971 cột mốc (trong đó có 1.548 cột mốc chính, 443 cột mốc phụ). Hệ thống mốc giới này đã được đánh dấu, ghi nhận và mô tả phù hợp với tình hình thực tế một cách khách quan, khoa học chi tiết. Đường biên giới trên đất liền Việt Nam- Trung Quốc được đánh giá là có mức độ cột mốc dày đặc và rõ ràng, được xác định theo phương pháp hiện đại, đảm bảo tính chân thực và bền vững lâu dài.

Kết quả phân giới, cắm mốc là hợp tình, hợp lý, đáp ứng yêu cầu của cả hai bên, phù hợp với các nguyên tắc cân bằng về lợi ích và diện tích nhằm tạo thuận lợi cho công tác quản lý và không gây xáo trộn đối với cuộc sống của cư dân biên giới.

Riêng đối với các khu vực hai bên có ý kiến khác nhau như các cửa khẩu, thác Bản Giốc và cửa sông Bắc Luân, hai bên đã đàm phán qua rất nhiều vòng và đến những phút cuối cùng đã đạt được tới giải pháp hai bên cùng chấp nhận được.

Ông Vũ Dũng khẳng định, kết quả giải quyết các khu vực nói trên là công bằng, hai bên nhân nhượng lẫn nhau, tuân theo đúng các nguyên tắc mà hai bên đã thỏa thuận cũng như những quy định của Hiệp ước 1999, đáp ứng được mối quan tâm của cả hai bên, đảm bảo cho việc quản lý ổn định, lâu dài và tránh những tranh chấp có thể xảy ra trong tương lai. Kết quả này hợp lý, thỏa đáng và hoàn toàn không có chuyện Việt Nam bị “mất đất” hay “cắt đất” như các thế lực thù địch đã xuyên tạc.

Tiếp tục hoàn thiện văn bản pháp lý quản lý biên giới

Cũng theo ông Vũ Dũng, việc phân giới cắm mốc chỉ mới hoàn thành trên thực địa, sắp tới, Việt Nam và Trung Quốc sẽ tiếp tục hợp tác với nhau để xây dựng các văn bản pháp lý liên quan nhằm tạo thuận lợi cho việc quản lý biên giới, phục vụ việc giao lưu hữu nghị và hợp tác cùng phát triển giữa hai nước trong đó có việc soạn thảo và ký kết Nghị định thư phân giới, cắm mốc và bản đồ đính kèm.

Việc hoàn thành toàn bộ công tác phân giới, cắm mốc trên biên giới đất liền giữa Việt Nam – Trung Quốc là sự kiện có ý nghĩa hết sức trọng đại trong quan hệ Việt Nam – Trung Quốc. Lần đầu tiên trong lịch sử hai nước xác định được một đường biên giới rõ ràng trên đất liền với một hệ thống mốc biên giới hiện đại, đặt nền móng vững chắc cho việc xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định lâu dài, hợp tác và phát triển giữa hai nước, mở ra một trang mới trong lịch sử Việt Nam – Trung Quốc.