BÀI HỌC LỚN QUA NHỮNG CÂU CHUYỆN NHỎ

Hơn nửa thế kỷ làm công tác tư tưởng, cùng với các thế hệ cán bộ Ban Tuyên giáo Trung ương, đồng chí Đào Duy Quát đã có những đóng góp quan trọng vào thành tựu chung của công tác tuyên giáo. Đồng chí Đào Duy Quát cho biết, trong cuộc đời làm công tác tuyên giáo của Đảng, ông luôn nhớ tới hai kỷ niệm đã tạo nên bước ngoặt trong cuộc đời và có ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình công tác sau này.

“Năm 1963, tốt nghiệp phổ thông trung học, tôi có 2 sự lựa chọn, đó là học đại học hoặc đi nghĩa vụ quân sự. Lúc đó, bố tôi chỉ nói: Học đại học, lúc nào con cũng có thể học được. Nhưng để thành người, con nên vào môi trường quân đội. Tôi đã lựa chọn đi bộ đội. Nhập ngũ vào quân đội, phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, rồi giữ nhiều vị trí khác nhau trong Quân đội như Chủ nhiệm Chính trị, Phó Chính ủy Trung đoàn, phó Trưởng phòng Tuyên huấn Quân chủng Phòng không không quân,… tôi mới thấm thía một điều, nhiệm vụ hàng đầu của công tác tuyên giáo chính là hoạt động giáo dục tư tưởng, giáo dục đạo đức cách mạng sau các hoạt động giáo dục của gia đình, nhà trường, như lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Vì lợi ích mười năm trồng cây Vì lợi ích trăm năm trồng người”. – Đồng chí Đào Duy Quát chia sẻ.

Theo đồng chí Đào Duy Quát, hoạt động giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống để xây dựng nên con người mới, là hoạt động nhất quán từ gia đình, cơ quan đến các tổ chức, đoàn thể. Hoạt động của công tác tư tưởng phải gắn chặt vưới hoạt động giáo dục này. Đây cũng chính là thước đo hiệu quả công tác tư tưởng của Đảng. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI đã nhận định: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa đà vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi…”. Thực trạng này là giảm sút lòng tin đối của nhân dân đối với Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ. Văn kiện Đại hội XII của Đảng cũng chỉ rõ: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cả một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn”.

“Trước thực tế này, công tác tuyên giáo, công tác tư tưởng của Đảng không thể không băn khoăn, trăn trở, làm thế nào để nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác tuyên giáo?” - Đồng chí Đào Duy Quát nhấn mạnh. Chia sẻ về kỷ niệm thứ hai, đồng chí Đào Duy Quát cho biết: “Năm 1967, khi được bổ nhiệm làm cán sự chính trị đại đội, tôi có viết thư, nhờ bố gửi cho mình cuốn sách Giáo dục cộng sản - một cuốn sách tập hợp các bài nói, bài viết có sức thuyết phục của Kalinin, một nhà lãnh đạo, một người bạn chiến đấu của Lênin. Tôi muốn học cách nói, cách viết từ cuốn sách ấy. Khi ấy, bố tôi chỉ trả lời, bố đang bận; bố sẽ tìm và gửi cho con cuốn sách ấy. Nhưng, bố muốn nói với con, làm công tác tư tưởng, không phải để nói cho hay, để được nhiều người vỗ tay. Trước khi con nói, con phải thực sự hiểu những điều con nói, hiểu một cách sâu sắc để những nội dung đó trở thành nhận thức và tình cảm của con. Lúc đó, con hãy nói cho người khác nghe. Khi chưa hiểu vấn đề, chưa biến nội dung vấn đề thành nhận thức và tình cảm của mình, con đừng nên nói hay phát biểu. Những lời dạy ân cần, chỉ bảo của bố “để nhận thức sự vật, sự việc, con người cần có trí tuệ, lý trí; nhưng để hành động, con người phải có tình cảm” đã theo tôi trong suốt thời gian làm công tác tuyên giáo”.

Luôn ghi nhớ lời dạy của bố và nhắc lại lời dạy của Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn, đồng chí Đào Duy Quát nhấn mạnh, cách mạng tư tưởng là việc làm lâu dài, phải gắn tình cảm với lý trí, làm cho lý trí và tình cảm hết sức nhất trí với nhau. Để hiểu một sự việc gì thì con người phải dùng lý lẽ, lý trí, nhưng khi hành động thì phải có tình cảm. Lý trí giúp cho con người có tình cảm đúng, ngược lại tình cảm có dồi dào thì lý trí mới vững. Công tác tư tưởng không phải chỉ nắm lý luận không thôi, mà phải biết gắn tình cảm với lý luận… Chính sách không phải cái gì khác hơn là đường lối, chủ trương để thực hiện những nhiệm vụ cách mạng, là những yêu cầu khách quan của sự phát triển xã hội, chính sách là lý trí. Nhưng muốn thực hiện được chính sách, tức lý trí đó, thì phải có tình cảm… Có những lý trí đúng mà tình cảm sai thì cuối cùng lý trí cũng sai. Đồng chí Đào Duy Quát khẳng định, quần chúng tiến hành cách mạng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng chỉ trên cơ sở đã có sự nhận thức rõ với một ý chí, niềm tin và tình cảm sâu sắc; từ đó tự nguyện, tự giác hoạt động tích cực, sáng tạo vì lý tưởng, mục tiêu xã hội chủ nghĩa. Nếu chỉ hiểu biết đường lối, chính sách nhưng không có niềm tin, tình cảm, thì sẽ không có sự tự nguyện. Thực tế đã cho thấy, bất cứ một chủ trương, chính sách nào được đưa ra mà không có sự tuyên truyền, hướng dẫn cụ thể, không được quần chúng đồng tình, ủng hộ thì những chủ trương, chính sách đó không thể đi vào cuộc sống và sẽ thất bại.

“Công tác tư tưởng là sự kết hợp biện chứng của ba hình thái, đó là: công tác lý luận, công tác tuyên truyền, công tác cổ động. Nếu công tác lý luận là cơ sở, nền tảng của công tác tư tưởng thì tuyên truyền, cổ động là hoạt động nhằm xây dựng nhận thức mới, hình thành niềm tin mới và bồi dưỡng ý chí mới trong quần chúng, tác động vào nhận thức và tình cảm của quần chúng, cổ vũ họ đi tới hành động trực tiếp, tự nguyện thực hiện những chủ trương, chính sách và nhiệm vụ cách mạng đề ra.” - Đồng chí Đào Duy Quát nêu rõ.

Cho nên, công tác tư tưởng không chỉ góp phần nâng cao nhận thức, mà còn phải bồi dưỡng tình cảm, hướng dẫn hành động và cổ vũ hành động. Tình cảm ở đây được hiểu là tình cảm cách mạng, yêu Tổ quốc, yêu giai cấp, yêu nhân dân. Việc hướng dẫn hành động và cổ vũ hành động của ngành Tuyên giáo là rất quan trọng. Vì vậy, cần nhận thức đúng về vị trí và tầm quan trọng hàng đầu của công tác tư tưởng của Đảng, như Mác đã nói, “Một khi lý luận thâm nhập vào quần chúng sẽ trở thành sức mạnh vĩ đại" (1). Vai trò của công tác tư tưởng, sức mạnh của công tác tư tưởng chính là như thế. Khi con người được giáo dục, được rèn luyện một cách tích cực thì con người sẽ có tình cảm, kỹ năng, ý chí.

“Vì vậy, làm công tác tuyên giáo là được việc, được người, được tổ chức. Sau mỗi một nhiệm vụ, mỗi cá nhân trưởng thành cả về tư tưởng, đạo đức, năng lực và ý thức” - Đồng chí Đào Duy Quát khẳng định.

Đồng chí Đào Duy Quát cũng nhấn mạnh, việc giáo dục đạo đức cách mạng, bồi dưỡng lý tưởng của con người bằng công tác văn hóa - văn nghệ, những tác phẩm nghệ thuật đem lại hiệu quả cao nhất, sâu sắc nhất. Ông dẫn chứng, có thể thấy, những tác phẩm văn học thời kỳ kháng chiến mang đậm tính sử thi, nồng nàn lòng yêu nước. Đội ngũ những người cầm bút thời kỳ ấy nếu được tập hợp lại đã có thể trở thành một binh đoàn tinh nhuệ đặc biệt. Cùng với các loại hình nghệ thuật khác, binh đoàn này đã làm nên sức mạnh tinh thần hào hùng trong suốt nửa thế kỷ qua. Những tác phẩm văn học ấy thẩm thấu vào mỗi con người, bồi dưỡng trí tuệ và nhận thức, đặc biệt là tâm hồn, tình cảm, hướng con người đến chân - thiện - mỹ một cách sâu sắc. “Trong thời kỳ hiện nay, công tác văn hóa - văn nghệ chưa xứng tầm và chưa phát huy được hết khả năng của mình” - Đồng chí Đào Duy Quát bày tỏ. 

XÁC ĐỊNH NHIỆM VỤ TRỌNG TÂM CỦA CÔNG TÁC TUYÊN GIÁO TỪ NAY ĐẾN ĐẠI HỘI XIII CỦA ĐẢNG

Chia sẻ với Tạp chí Tuyên giáo, đồng chí Đào Duy Quát đã nhấn mạnh lại những khẳng định của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng tại buổi làm việc với Ban Tuyên giáo Trung ương ngày 1-8-2018. Từ sau Đại hội XII của Đảng đến nay, trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước diễn biến phức tạp, đan xen cả thuận lợi, khó khăn, thách thức, song dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, quyết liệt của Trung ương Đảng và Nhà nước, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đã đoàn kết, thống nhất, chung sức, đồng lòng nỗ lực phấn đấu, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, tranh thủ tối đa các nguồn lực, tiếp tục đưa đất nước phát triển, đạt được những kết quả quan trọng trên tất cả các lĩnh vực. Những kết quả quan trọng trong hơn hai năm qua đã tạo nên bước chuyển biến lớn trong thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng. Đạt được những kết quả, thành tựu to lớn đó là công sức của toàn Đảng, toàn dân ta, trong đó có đóng góp quan trọng của công tác tuyên giáo cả nước. Khối lượng công việc mà Ban Tuyên giáo Trung ương nói riêng, ngành Tuyên giáo toàn quốc nói chung đã thực hiện trong nửa nhiệm kỳ vừa qua là rất lớn, đa dạng, thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ. Chất lượng công việc về cơ bản đạt yêu cầu.

Đồng chí Đào Duy Quát cũng cho rằng, bên cạnh thuận lợi là cơ bản, công tác tuyên giáo đang đứng trước những khó khăn, thách thức lớn. Công cuộc đổi mới và phát triển đất nước ngày càng phát triển theo chiều sâu và hướng tới chất lượng, đã và đang đặt ra nhiều vấn đề mới cả về lý luận và thực tiễn; kinh tế thị trường bên cạnh những yếu tố tích cực, song cũng phức tạp, khó lường hơn; những vấn đề mới đặt ra trong quá trình hội nhập quốc tế; sự chống phá của các thế lực thù địch, phản động, đối tượng cơ hội chính trị ngày càng tinh vi, phức tạp; sự tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, internet, mạng xã hội và xã hội thông tin, đang đặt ra những thách thức không nhỏ đối với công tác tuyên giáo nói chung…

Đồng chí Đào Duy Quát cho biết: “Chính những thách thức của công tác tuyên giáo hiện nay lại là cơ hội để ngành ta có thể vượt quá thách thức, tận dụng thời cơ, góp phần đưa dân tộc ta đến một thời kỳ mới”. Theo ông, hơn lúc nào hết, công tác tuyên giáo của Đảng phải gắn chặt với sự chỉ đạo của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Bộ Chính trị, Ban Bí thư để chỉ đạo thật tốt hoạt động nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn hơn 30 năm qua làm cơ sở khoa học để chuẩn bị Văn kiện trình Đại hội XIII. Hoạt động công tác tuyên giáo phải tập trung tuyên truyền những chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, đưa nghị quyết “thấm” vào cuộc sống, làm cho mọi cấp, mọi ngành, mọi đoàn thể, cán bộ, đảng viên và nhân dân đều có sự nhận thức sâu sắc, nhưng chuyển thành ý thức, trách nhiệm và tình cảm trong hành động của mình. Hoạt động tuyên giáo cần bám sát thực tiễn của cuộc sống, phát hiện những nhân tố mới, tấm gương mới, có sức lay động để tuyên truyền, tạo sự lan tỏa bởi “một tấm gương sống có giá trị hơn hàng trăm bài diễn văn tuyên truyền”.

Trong công tác chuẩn bị nhân sự cho Đại hội XIII, đừng chỉ coi đây là công việc việc của ngành tổ chức xây dựng Đảng, ngành Tuyên giáo góp phần tham gia lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công khai hóa các ứng cử viên để nhân biết, góp ý và giám sát. Về nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo, đồng chí Đào Duy Quát cho rằng, cả nước hiện nay mới chỉ có Khoa Tuyên truyền, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đào tạo chính quy chuyên ngành công tác tư tưởng, quản lý tư tưởng – văn hóa… Như thế là quá ít ỏi. Hiện nay, Ban Tuyên giáo Trung ương và ngành Tuyên giáo cũng mới chỉ có những lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo. Cần có sự lựa chọn, quy hoạch, bồi dưỡng cán bộ làm công tác tuyên giáo, luân chuyển đi thực tế để nâng cao năng lực, trình độ và nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ công tác tuyên giáo. Bên cạnh đó, cần có những lớp bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo ban tuyên giáo các tỉnh, thành ủy.

Đồng chí Đào Duy Quát cũng nêu ra thực trạng, càng gần đến đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội XIII của Đảng, các thế lực thù địch càng lợi dụng mạng xã hội để xuyên tạc, bôi nhọ vu khống lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Đây là một thủ đoạn trong cả một chiến lược diễn biến hoà bình trên mặt trận tư tưởng văn hoá đối với nước ta. Mục tiêu của chiến lược này là phủ định sự lãnh đạo của Đảng và kích động sự bất bình. Mục tiêu của chúng là đánh sập niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Đây chỉ là một thủ đoạn trong cả một chiến lược, kẻ xấu tấn công chúng ta trên mặt trận tư tưởng.

“Chúng ta nhận thấy rõ rằng trước mỗi Đại hội hay sự kiện lớn những kẻ xấu đều đưa các quan điểm sai trái để phủ định chủ nghĩa Mác-Lênin, phủ định tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt là phủ định sự lãnh đạo của Đảng, phủ định đường lối của Đảng, Nhà nước ta. Trong đó, chúng có một thủ đoạn là dựng chuyện, vu khống, bôi nhọ lãnh đạo Đảng, Nhà nước.thủ đoạn này không chỉ bây giờ thế lực thù địch mới làm mà chúng đã làm với các nước Đông Âu, Liên Xô. Để dập tắt thủ đoạn bôi xấu, xuyên tạc, vu khống lãnh đạo Đảng, Nhà nước, chúng ta cần huy động các binh chủng của ngành tuyên giáo vào cuộc như lực lượng báo cáo viên, tuyên truyền viên, hệ thống báo chí tuyên truyền, tài liệu sinh hoạt nội bộ của các cơ quan công tác tư tưởng... phối hợp chặt chẽ và kịp thời bác bỏ những thông tin xấu, độc này. Song song với đó, cần chủ động, thường xuyên kịp thời giáo dục, thông tin chính thống cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; để cán bộ, đảng viên và nhân dân nâng cao khả năng miễn dịch trước tất cả các thủ đoạn, luận điệu này. Cùng với những biện pháp về hành chính, công nghệ, chúng ta có luật pháp nghiêm minh, có luật áp dụng cho các trường hợp vu khống, bôi nhọ nên sẽ xử lý đúng pháp luật các trường hợp do kẻ xấu gây ra. Trong trường hợp cán bộ mắc khuyết điểm, phải xác định rõ mức độ, từ đó xử lý kịp thời. Nếu chúng ta thực hiện đầy đủ và khẩn trương các phương án trên thì chúng ta hoàn toàn chủ động giữ vững trận địa tư tưởng của chúng ta." - Đồng chí Đào Duy Quát nêu rõ.

(1): C. Mác- Ph. ĂngGhen: Toàn tập, Nxb. CTQG, H, 1995, t.1, tr.580