Khởi đầu từ năm 1961 đến năm 1971, cuộc chiến tranh hóa học mang mật danh "Chiến dịch Ranch Hand" do quân đội Mỹ tiến hành ở Việt Nam là cuộc chiến tranh kéo dài nhất, tàn bạo nhất, gây ra tổn thất nặng nề nhất đối với con người, thiên nhiên và môi trường sống ở Việt Nam. Di hại của chất độc da cam còn truyền từ đời này sang đời khác. Thiên nhiên và môi trường còn tiếp tục bị hủy hoại. Theo các nhà khoa học Việt Nam và quốc tế đã nhiều năm nghiên cứu về hậu quả của chất độc da cam/dioxin thì, những thiệt hại đã có trong quá khứ, hiện tại và tương lai do chất da cam gây ra ở Việt Nam là không thể đoán định được. Chất da cam/dioxin là loại chất độc nhất trong tất cả các loại chất độc mà con người đã tổng hợp được! Trong 10 năm, quân đội Mỹ đã thực hiện 19.905 phi vụ rải khoảng 80 triệu lít chất diệt cỏ mang màu da cam chứa 366 kg đi-ô-xin làm hơn ba triệu người Việt Nam trở thành nạn nhân. Các nhà khoa học Mỹ và nhiều quốc gia trên thế giới đã chứng minh và khẳng định: Chất da cam/dioxin là chất độc, chứ không phải là chất diệt cỏ thông thường! Viện Hàn lâm Y học Hoa Kỳ cũng đã công bố nhiều loại bệnh có trong cơ thể cựu chiến binh Mỹ tham chiến ở Việt Nam là do chất độc da cam/dioxin gây ra, và danh mục bệnh tật này đã được bổ sung, còn kéo dài. Không những cựu chiến binh Mỹ, mà cựu chiến binh một số quốc gia từng tham gia chiến tranh xâm lược Việt Nam như Hàn Quốc, Australia, New Zealand... cũng bị ảnh hưởng của chất độc da cam. Họ cũng đã lên tiếng đòi Chính phủ nước họ và Chính phủ Mỹ phải bồi thường thiệt hại do chất độc da cam gây ra cho cơ thể và sức khỏe của họ. Chính phủ Mỹ, các công ty hóa chất Mỹ đã phải bồi thường cho các cựu chiến binh Mỹ. Lẽ nào, những kẻ đi rải chất độc da cam/dioxin lên đầu người Việt Nam thì được bồi thường, còn những người Việt Nam - nạn nhân trực tiếp bị rải chất độc - thì không! Công bằng và công lý kiểu Mỹ là như vậy đó sao?

Việt Nam là quốc gia gánh chịu hậu quả nặng nề nhất do cuộc chiến tranh hóa học man rợ của Mỹ gây ra với hàng triệu nạn nhân chất độc da cam, với môi trường sinh thái bị hủy hoại. Các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam là những người có cuộc sống vất vả nhất, khó khăn nhất, nghèo khổ nhất. Ðau khổ, đói nghèo và bệnh tật luôn luôn giày vò cuộc sống của họ. Nhiều nạn nhân đã chết mà chưa kịp nhận được bất kỳ sự trợ giúp nào. Chính vì thế, VAVA và các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam đã khởi kiện 37 công ty hóa chất Hoa Kỳ đến Tòa án sơ thẩm, Tòa án phúc thẩm và Tòa án Tối cao Hoa Kỳ ở khu vực New York. Những phán quyết của các cấp tòa án này lần lượt đưa ra chứa đựng nhiều sai lầm và đáng tiếc. Bằng nghĩa tình và trách nhiệm, Ðảng, Nhà nước và nhân dân ta đã dành tình cảm, sự giúp đỡ vật chất và tinh thần to lớn cho các nạn nhân chất độc da cam và gia đình, nhằm làm cho họ vơi bớt khó khăn, tự vươn lên cải thiện cuộc sống của mình. Trong thời gian gần đây, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách, chế độ trợ giúp các nạn nhân chất độc da cam; các tổ chức xã hội, nhân đạo cũng có nhiều hoạt động thiết thực trợ giúp cuộc sống của các nạn nhân. Nhưng trên thực tế, với số lượng nạn nhân hơn ba triệu người, nhiều nạn nhân và gia đình họ vẫn phải chịu đựng một cuộc sống vất vả, thiếu thốn và nghèo khổ.

Chỉ vài giờ sau khi Tòa án Tối cao Hoa Kỳ khu vực New York bác đơn kiện Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam (VAVA) và các nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam, luật sư Mỹ Jonathan Moo, cố vấn của VAVA trong vụ kiện chất da cam tuyên bố: Cuộc đấu tranh sẽ tiếp tục cho đến khi giành được công bằng và công lý cho các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam và những ai là nạn nhân của cuộc "Chiến tranh hóa học" do Mỹ gây ra ở Việt Nam. Bà Merle Ratner, đồng điều phối viên của tổ chức Chiến dịch giảm nhẹ và kêu gọi trách nhiệm đối với các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam tuyên bố: Với tư cách một công dân Mỹ, tôi phẫn nộ trước việc Tòa án Tối cao Hoa Kỳ phủ nhận công lý đối với hơn ba triệu nạn nhân chất độc da cam Việt Nam, cũng như đối với các cựu chiến binh Mỹ bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam. Bà M. Ratner cho biết: Vụ kiện do VAVA tiến hành đã được sự ủng hộ rất nhiệt tình của công chúng ở Mỹ và nhiều nơi trên thế giới đòi công lý và đòi bồi thường cho các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam. Chúng tôi sẽ tiếp tục cuộc đấu tranh đòi công lý và đòi bồi thường cho các nạn nhân, đòi dọn sạch những "điểm nóng da cam" tồn đọng ở Việt Nam.

Ngày 15-5-2008, lần đầu, vấn đề chất độc da cam được đưa ra điều trần tại Tiểu ban châu Á - Thái Bình Dương và môi trường toàn cầu của Hạ viện thuộc Quốc hội Hoa Kỳ. Nghị sĩ Faleomavaega (cựu chiến binh tham gia chiến tranh Việt Nam) đã đưa vấn đề này ra điều trần dưới chủ đề "Trách nhiệm bị lãng quên! Chúng ta (Mỹ) có thể làm gì để giúp các nạn nhân chất độc da cam?". Việc nước Mỹ cần làm và phải làm là trả lại quyền sống, công bằng và công lý cho các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam!

ND